مقدمه پيوند در درختان ميوه

افزايش گياهان به 2 روش تكثير جنسي )بذر( و روش غير جنسي كه شامل قلمه )قديمي ترين گياهان مانند انگور، زيتون، توت، به، انار و انجير توسط قلمه چوب سخت تكثير شدند(، خوابانيدن )به دليل محدوديت تعداد و عدم اطالع كافي در نحوه اجرا و شرايط آب و هوايي در ايران كمتر توصيه ميشود(، ساقه رونده، پاگياه، پاجوش)به دليل محدوديت تعداد پاجوش، امكان آسيب رسيدن به درخت و عدم باردهي اقتصادي مناسب در سالهاي بعدي باروري، كمتر توصيه ميشود(، پياز، ريزوم، غده، ريشه گوشتي، تقسيم بوته،كشت بافت ) روش جديد جهت تكثير آسان و سريع با قابليت داشتن هم گروههاي باغباني با صفات يكسان و در برخي اوقات كشت مريستم، جنين و انتقال صفات خاص عاري از ويروس( و پيوند ميباشد. از مهمترين اهداف پيوندمي توان به: الف- روش ازديادي مناسب در گياهاني مانند سيب وگردو كه با ساير روشها به سختي ازدياد ميشوند. ب-قرار دادن گياهي كه داراي ريشه ضعيف است بر روي ريشه قوي و يا استفاده از پايههاي مقاوم به شرايط نامناسب خاك مانند زهكش بد يا سنگيني خاك، مثال آلوي ميروباالن )براي هسته دارها( مقاوم به رطوبت خاك است و پايه بادام مقاوم به خشكي خاك ميباشد. ج- تغيير ارقام در گياهان استقرار يافته با استفاده از روش سرشاخه كاري، مثال باغي را با سيب ترش به باغي با سيب گالب تبديل كرد. د- تسريع در رسيدن به مرحله زايشي و باروري. ه- تعمير قسمتهاي آسيب ديده درختان. و- مطالعه بيماريهاي ويروسي. ز- داشتن چندين نوع ميوه مختلف در مركبات يا هسته دارها، روي يك درخت يا يك

تعاريف پيوند عبارت است

تعاريف پيوند عبارت است ازاتصال دو قطعه بافت زنده گياهي به يكديگر به نحوي كه با هم يكي شده و به عنوان يك گياه به زندگي ادامه دهند. و چون شيوههاي زيادي براي اين كار وجود دارد، ما انواع پيوندهاي مختلف خواهيم داشت. پيوندك: عبارتست از قطعهاي كوتاه كه از شاخه جدا شده و داراي چندين جوانه راكد است و هنگام پيوند، قسمت بااليي را تشكيل ميدهد و از آن ساقه، شاخهها و يا هر دو رشد ميكنند. پيوندك بايد از رقم مورد نظر گرفته شود و عاري از بيماري باشد. پايه: عبارتست از قسمت پاييني پيوند كه سيستم ريشه ي گياه را تشكيل ميدهد و ممكن است كه دانهال )نهال بذري(، قلمهاي ريشه دارشده و يا گياهي خوابانيده شده باشد. كوپيوند )پيوند جوانه(: نوعي از پيوند كه در آن تنها از يك جوانه رويشي استفاده ميشود. ميان پايه: قطعهاي از ساقه كه بين دو قسمت پايه و پيوندك قرار دارد. ميان پايه به منظورهاي مختلفي مانند پيشگيري از ناسازگاري بين پايه و پيوندك، استفاده از تنه مقاوم به سرما و يا خاصيت كنترل اندازه درخت بكار برده ميشود. اليه زاينده: بافتي نازك از گياه، كه بين پوست)آوند آبكش( و چوب )آوند چوبي( قرار گرفته و مريستمي بوده و جهت جوش خوردن الزم است كه اليه زاينده پيوندك در تماس با اليه زاينده پايه باشد. ناسازگاري پيوند: صفت توارثي عدم قابليت گياهان براي پيوند خوردن، كه به داليل فيزيولوژيكي يا ساختاري نيز ممكن است، باشد. جهت انجام پیوند موفق الزم است که همراه با رعایت اصول مربوط به داشتن قرابت خانوادگی )مثال انواع ارقام آلو، زردآلو، بادام و هلو بر روی هم قابل پیوند بوده اما سیب و گالبی نمیتوانند بر روی هم پیوند سازگار تشکیل دهند و یا اینکه پیوند به و گالبی تنها در صورتی امکان پذیر است که درخت به را به عنوان پایه در نظر بگیریم(. همچنين برخي از ارقام زردآلو كه روي بادام پيوند ميشود، بعد از چند سال محل پيوند متورم شده و احتمال شكستن و خشك شدن در آن قسمت وجود دارد.

ارتفاع محل پیوند پیوند بايد در ارتفاعي از پايه زده شود که نه آنقدر پایین انجام شود که در سالیان بعد زیر خاک رود نه آنقدر باال که به راحتی در معرض آسیب قرار گیرد، در ضمن باید به جهت جوانه و مسیر باد نیز در این ارتباط توجه داشت که جوانه در معرض باد و تابش شديد آفتاب نباشد تا بالفاصله خشک شود و از بین برو

ارتفاع پيوند در برخي درختان ميوه

ارتفاع درخت از محل پيوند تا سطح خاك

ارتفاع پيوند سيب 10-15  سانتيمتر

  ارتفاع پيوند گالبي 10-15 سانتيمتر

ارتفاع پيوند هلو و شليل 10-15 سانتيمتر

 ارتفاع پيوند زردآلو 10-15 سانتيمتر

ارتفاع پيوند  گيالس 10-15 سانتيمتر

 ارتفاع پيوند بادام 20  سانتيمتر

ارتفاع پيوند گردو 20-30 سانتيمتر

ارتفاع پيوند انگور 15سانتيمتر

ارتفاع پيوند توت 15-20 سانتيمتر

ارتفاع پيوند زيتون گلداني  10-15  سانتيمتر

اصول مهم جهت انجام پيوند موفق

اصول مهم جهت انجام پيوند موفق -1 پايه و پيوندك با هم سازگار باشند. -2 اليه زاينده پيوندك بايد كامال بر روي اليه زاينده پايه قرار گيرد. -3 عمليات پيوند در زمان مناسب انجام گيرد. -4 تمام سطوح بريده شده بايد بالفاصله در برابر از دست دهي آب حفاظت شوند. -5 مراقبت الزم، آبياري به موقع و حفظ محل پيوند از تابش مستقيم آفتاب، آفات و جوندگان پس از انجام پيوند صورت گيرد. برخي از انواع مهم پيوند: الف- پيوند جوانه )كوپيوند(: در اين نوع پيوند، پيوندكها از شاخههاي سال جاري گرفته ميشود و يا در هنگام خواب تهيه و تا بهار در دماي 0-4 درجه سانتيگراد نگهداري ميشود. زمان انجام اين نوع پيوند از اواخر زمستان تا اواخر تابستان بوده و شامل انواع زير ميباشد. -1 پيوند سپري )شكمي( مرسومترین نوع پیوند جوانه میباشد. بيشترين كاربرد را داشته و پيوند T هم ناميده ميشود، ابتدا برش عمودي 2/5 سانتيمتري در پايه زده و سپس عمود بر آن برش افقي به اندازه يك چهارم قطر ساقه در پوست ايجاد ميشود، پيوندك نيز با برشي 1/5 سانتيمتري زير جوانه و برش شيبداري باالي آن برداشته و سپس جوانه برداشته شده را از باال وارد شكاف ايجاد شده در پوست پايه كرده و به سوي پايين برده تا جفت گردد. سپس روي آن را با نوار پالستيكي پوشانده

به نحوي كه روي جوانه بسته نشود.

اين نوع پيوند در درختان ميوهاي چون هلو، بادام، آلو، شليل، گالبي و سيب كاربرد دارد و الزم است در مورد درختانی همانند پسته و مرکبات که پس از انجام برش تولید شیره میکنند، به صورت معکوس) ( انجام گیرد. نكته: بايد از جوانههاي رويشي استفاده شود نه زايشي و بجز گيالس در بقيه درختان ميوه بهتر است از جوانههاي پايين استفاده شود )جوانههاي پاييني درختان ميوه بجز گيالس رويشي بوده و از نظر شكل گرد و برخالف جوانه زايشي كه نوك محدب داشته، جوانه رويشي نوك تيز ميباشد

آموزش پيوند قاشي

. پيوند قاشي این نوع پیوند در درختانی که پوست نمیدهند همانند انگور کاربرد دارد.ابتدا برشي با زاويه 45 درجه در زير جوانه زده و سپس از 2/5 سانتيمتري باالي جوانه برشي شيبدار به طرف پايين در داخل ساقه زده تا به برش اول برسد. در پايه نيز برشي ً كامال مشابه ايجاد كرده و سپس آنها را روي هم قرار داده و بجز نوك جوانه ميبنديم.

آموزش پيوند وصلهاي این نوع پیوند

پيوند وصلهاي این نوع پیوند در درختانی که پوست ضخیم دارند همانند گردو کاربرد دارد.لذا در زماني كه درخت پوست بدهد و گياه رشد سريعي دارد، قسمتي از پوست )بين 2 گره( در روي پايه به صورت مربع يا مستطيل برداشته شده و پيوندك )جوانهاي كه در كنار يك برگ باشد( هم به همان اندازه برداشته و روي آن قرار ميگيرد.

آموزش پيوند لولهاي در این نوع پیون

  پيوند لولهاي در این نوع پیوند الزم است پايه و پيوندك هم قطر )با قطر كمتر از يك سانتيمتر (، انتخاب نمود و مشابه شكل در فصل پوست دهی درختان به اندازه 1-3 سانتيمتر پوست پايه را برداشت و پيوندك را به همراه يك جوانه و به صورت لولهاي داخل آن قرار داد. اين نوع پیوند به لحاظ آسانی انجام، گیرایی و عدم استفاده از چسب و نخ پیوندی در انار و پسته توصيه ميشود )در زبان عامیانه اين پیوند ماسورهای هم نامیده میشود(.

زمان مناسب پیوند زنی 

زمان اين پيوند اواخر زمستان تا اوايل بهار بوده و با پيوندكي كه در زمان استراحت گياه گرفته شده و در دماي صفر درجه سانتيگراد نگهداري شده انجام ميشود و شامل: -1 پيوند زبانهاي يا انگليسي: در پايه و پيوندكهاي هم قطر با قطر 0/5-1/5 سانتيمتر در درختان ميوهاي چون سيب، گالبي انجام ميشود و به پيوند روميزي نيز مشهور است. ابتدا بايد پايه را در 10 سانتيمتري باالي خاك قطع كرد و برش شيبداري حدود 3 سانتيمتر در باالي آن ايجاد كرده و بعد از آن در وسط اين برش، برش ديگري به شكل زبانه ايجاد نموده، سپس روي پيوند هم بدين صورت، عمل را تكرار نموده، سپس اليههاي زاينده پايه و پيوندك را روي هم قرار ميدهيم. اگر برشها فاقد زبانه بودند به آن پيوند نيمانيم هم ميگويند.

آموزش پيوند تاجي

 پيوند تاجي پوست در پايه هايي با قطر 20-35 سانتيمتر، برشي عمودي به طول 2/5 تا 5 سانتيمتر زده و پوست را برداشته و پيوندك را كه انتهاي آنرا به شكل گوهاي درآوردهايم درون آن قرار ميدهيم، اين پيوند زماني انجام ميشود كه درخت پوست دهد

آموزش پيوند اسكنه

پيوند اسكنه بيشتربراي تغيير رقم استفاده ميگردد و فصل انجام آن زمستان و نكته حائز اهميت قرار دادن اليه زاينده پايه و پيوندك بر روي يكديگر است در اين نوع پيوند قطر پايه ميتواند زياد هم باشد، پيوندك را در زمان استراحت گياه و از شاخههاي يكساله ميگيريم، سر پايه را قطع و در طول قطر آن شكافي ايجاد نموده )به طول 5 سانتيمتر( و 2 پيوندك را كه انتهاي آن به شكل گوهاي درآوردهايم در 2 طرف آن قرار داده و محل آن را با چسب ميپوشانيم. -4پيوند مجاورتي وجود 2 يا چند درخت يكسان اما متفاوت از نظرعملكرد در يك باغ كنار هم، وضعيت مناسبي را جهت پيوند زدن رقم بارده روي رقم ديگر فراهم مينمايد، لذا به صورت شكل زير و با برداشتن اليه نازك از يك طرف پوست هريك، اقدام به پيوند زدن مينماييد پيوند اسكنه،

پایه و پیوندک تا زمان گرفتن پیوند متصل به ریشه خود میباشند. برشهاي انجام گرفته در اواخر زمستان يا اوايل بهار به صورت شيبدار با زاويه 20-30 درجه بايد انجام شود، سپس محل انجام برشها را روي هم قرار داده و به يكديگر ميبنديم. -5 پيوند پلي جهت تعمیر قسمتیهای آسیب دیده تنه یا شاخههای اصلی بکار میرود. اين نوع پيوند به پيوند تعميري نيز مشهور است و زمان انجام آن در اوايل بهار است كه در قسمتهاي آسيب ديده برشهايي عمودي به فواصل 5-7 سانتيمتر در باال و پايين ايجاد نموده و از شاخههاي خود درخت كه قطع نموده و 2 طرف انتهاي آن را گوهاي نمودهايم. براي اتصال استفاده مينماييم

توصيه فني وترويجي پیوند زنی 

ممكن است با انجام پيوندهاي ديگر از جمله اسكنه سبز يا نيمانيم در انگور يا برخي سبزيها بتوان اقدام به تغيير رقم نامطلوب نمود اما در مجموع ميتوان با استفاده از برخي پايههايي نظيرGF( پايهاي جديد از هلو و بادام كه از طريق كشت بافت بدست آمده و مقاوم به شرايط شوري خاك و كم آبي است(. يا بادام تلخ براي هسته دارها و يا پايههاي ايست مالينگ كه عمدتا تاثير پاكوتاهي دارند، بتوان در واحد سطح، عملكرد بسيار بيشتري بدست آورد. تا در سالهاي بعد بتوانيم از سرمايه گذاري انجام داده بيشترين استفاده را داشته باشيم.